محمد امین قدرتی سیاهمزگی* /بازداشت اقبال ابیلف پژوهشگر ارزنده و تالش زبان اهل تالش شمالی در جمهوری آذربایجان تکرار همان داستان همیشگی است. شواهد نشان از آن دارد که حاکمان جمهوری آذربایجان راه خودکامگی و دیکتاتوری را پیش گرفته اند و ساز ناسازگاری با ایران و نژادهای اصیل ایرانی در چهارچوب جغرافیایی سیاسی این جمهوری تازه به استقلال رسیده را می زنند. راهی که بی گمان سر از ترکستان در خواهد آورد.
تالشان یکی از قدیمی ترین اقوام ایرانی هستند که در غرب دریای کاسپین زندگی می کنند و به زبان تالشی سخن می گویند. این قوم و محل زندگی‌شان پس از عهدنامه های ننگین گلستان و ترکمنچای دو تکه گردید و نیمه شمالی آن از ایران عزیز جدا شد. با وجود جدایی ۲۰۰ ساله، تالشان شمالی همچنان پیوند فرهنگی خود را با سرزمین مادری یعنی ایران حفظ کرده‌اند و همین مسأله همواره موجب خشم دولت باکو بوده و همیشه در محو آثار ملموس و ناملموس ایرانی و سرقت آنها کوشیده است.
پژوهشگران و فعالان فرهنگی بسیاری از تالش شمالی مانند دکتر نوروز علی محمداف و دکتر فخرالدین عباس زاده تا کنون به جرم فعالیت‌های فرهنگی مرتبط با قوم تالش دستگیر و به قتل رسیده اند. اخیرا هم دکتر اقبال ابیلف پژوهشگر ارزنده زبان و فرهنگ تالشی که کتابخانه و پژوهشگاه فرهنگ تالشی را در بلاروس به راه انداخته و به دور از هرگونه گرایش سیاسی مشغول تحقیق فرهنگی درباره قوم تالش بود پس از سفری کوتاه به جمهوری آذربایجان با اتهاماتی واهی همچون خیانت به وطن دستگیر و زندانی شده است که این مسأله مورد اعتراض فعالان تالش و حتی فعالان حقوق بشر اروپایی قرار گرفته است.
به گفته نزدیکان ابیلف ، دادگاه وی چهار ماه دیگر برگزار خواهد شد و اگر اقدام موثری از خارج باکو صورت نگیرد، چه بسا او هم به سالهای طولانی حبس و سرنوشت تلخ دیگر بزرگان تالش شمالی دچار خواهد شد.
حال از همه کسانی که می‌توانند کاری کنند بویژه فعالان و مدافعان حقوق بشر می‌خواهیم صدای مظلومانی باشیم که به ناحق پشت میله های زندان رفته اند. دکتر اقبال ابیلف پژوهشگر ارزنده و تالش زبان هم اکنون پشت میله های زندان حکومت خودکامه علی اف ها است.برای آزادی او با اتحاد و همدلی تلاش کنیم.
*دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن