هیوا زارعی- مذاکرات ایران و آمریکا که به دور چهارم خود رسیده، مانند بازی شطرنجی پیچیده است که هر حرکت آن مملو از محاسبه و مخاطره است. این گفت‌وگوها که در مسقط و با میانجی‌گری عمان در جریان است، فرصتی برای کاهش تنش‌ها فراهم کرده، اما موانعی چون بی‌اعتمادی و فشارهای خارجی بر آن سایه افکنده است. سه دور پیشین مذاکرات، که دو دور در رم و یک دور در عمان برگزار شد، نشان داد هر دو طرف تمایل به پیشرفت دارند، اما هیچ‌کدام حاضر به کوتاه آمدن کامل از مواضع خود نیستند. ایران در پی رفع تحریم‌ها و حفظ برنامه هسته‌ای خود است، در حالی که آمریکا توقف غنی‌سازی را پیش‌شرط اصلی می‌داند. عمان در این میان نقشی بی‌طرف ایفا می‌کند، اما فشارهای اسرائیل و اروپا فضای مذاکرات را دشوار کرده است.

دور نخست مذاکرات بیشتر به شناخت مواضع یکدیگر اختصاص داشت. دو طرف دیدگاه‌های خود را مطرح کردند و امکان گفت‌وگو را سنجیدند. دور دوم در رم وارد مرحله‌ای جدی‌تر شد. ایران طرحی سه‌مرحله‌ای ارائه کرد که شامل غنی‌سازی محدود، رفع تحریم‌ها و نظارت بین‌المللی بود، اما آمریکا بر توقف کامل غنی‌سازی اصرار ورزید. دور سوم گام‌هایی رو به جلو داشت و ایران جدیت خود را نشان داد، اما حضور محدود تیم فنی آمریکا نشانه‌ای از تردید این کشور بود.

دور چهارم در مسقط با جدیت ایران همراه است که طرح خود را ارائه کرده و بر مواضعش تأکید دارد. با این حال، غیبت تیم فنی آمریکا نشانه‌ای از عدم اطمینان این کشور تلقی شده است. ایران آماده توافقی منصفانه به نظر می‌رسد، اما آمریکا همچنان تحت تأثیر فشارهای خارجی و تهدیدات پیشین خود قرار دارد. تحرکات دیپلماتیک اخیر، مانند سفر عباس عراقچی به ریاض و برخی تغییرات در تیم سیاسی آمریکا، از جمله کنار رفتن چهره‌های تندرو، می‌تواند فضایی برای پیشرفت ایجاد کند.

این مذاکرات احتمالاً به توافقی موقت منجر خواهد شد که ایران غنی‌سازی را محدود کند و آمریکا بخشی از تحریم‌ها را کاهش دهد. اما در صورت ناکامی، خطر تشدید تنش‌ها، از جمله تحریم‌های بیشتر یا اقدامات نظامی، وجود دارد. عمان و احتمالاً عربستان می‌توانند با میانجی‌گری، فضا را برای گفت‌وگو هموار کنند. اگر هر دو طرف انعطاف نشان دهند، راه‌حلی دیپلماتیک ممکن است، اما خطر بن‌بست همچنان جدی است.