وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه تدوین و مطالعات الگوی کشت بدون مشکل بوده، گفت انحراف ۲۰ درصدی در اجرای این طرح ناشی از عدم همراهی کشاورزان است؛ وی بر تشویق کشاورزان به اجرای الگو و استفاده از ابزارهای قانونی برای حمایت تاکید کرد و برنامه کشت فراسرزمینی با هدف پوشش یک میلیون هکتار را اعلام نمود.

به گزارش منشور اقتصاد-طرح الگوی کشت، که بیش از یک دهه از تصویب آن می‌گذرد، این روزها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های راهبردی بخش کشاورزی کشور مورد توجه قرار گرفته است. این طرح با هدف مدیریت بهینه منابع آب و خاک، افزایش بهره‌وری و انطباق تولیدات کشاورزی با شرایط اقلیمی و نیاز بازار طراحی شده و اجرای کامل آن می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در تضمین امنیت غذایی ایفا کند.

در چارچوب این طرح، نسبت و ترتیب زمانی و مکانی کشت محصولات مختلف در هر منطقه بر اساس اقلیم، منابع آبی و ظرفیت خاک تعیین می‌شود. محصولاتی چون گندم، برنج و دانه‌های روغنی در اولویت قرار دارند و جایگزینی کشت‌های پرمصرف با گونه‌های کم‌آب‌بر از اصول کلیدی آن است. به‌کارگیری فناوری‌های نوین آبیاری، کشت قراردادی و توجه به مزیت نسبی مناطق نیز به‌عنوان الزامات اجرایی مطرح شده است.

تجربه استان‌ها نشان می‌دهد اجرای الگوی کشت می‌تواند نتایج ملموسی در مدیریت منابع داشته باشد. در قزوین، این طرح منجر به صرفه‌جویی ۵۰ میلیون مترمکعب آب در سال نخست شد و در آذربایجان شرقی بیش از ۷۸۲ هزار هکتار اراضی تحت پوشش قرار گرفت. همچنین توسعه کشت کنجد در فراشبند و کازرون، افزایش سطح زیر کشت دیم‌زارها در آذربایجان غربی، لرستان و ایلام و اجرای پایلوت‌های علمی در گیلان و فارس از دیگر نمونه‌های موفق اجرای این برنامه است.

کارشناسان معتقدند که در شرایط بحران آب و تغییرات اقلیمی، اصلاح الگوی کشت نه‌تنها یک انتخاب، بلکه ضرورتی ملی است. موفقیت این طرح در گرو تأمین اعتبارات، همراهی کشاورزان و بهره‌گیری از دانش و فناوری روز خواهد بود؛ مسیری که می‌تواند ایران را به سمت کشاورزی پایدار و امنیت غذایی مطمئن هدایت کند. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که با وجود اهمیت اجرایی شدن این طرح، همچنان سرعت پایینی دارد.

غلامرضا نوری قزلجه، درباره گره کار اجرایی نشدن الگوی کشت اظهار کرد: ما در بحث مطالعات و تدوین و کارهای کارشناسی آن هیچ مشکلی نداریم و همه مراحل انجام می‌شود. آنچه که حدود ۲۰ درصد انحراف داریم، ناشی از عدم اجرای آن است؛ نه از سوی ما که آن را ابلاغ می‌کنیم، بلکه از سوی بهره‌برداران که اجرا نمی‌کنند. ما نیز توصیه‌ها و تأکیدات لازم را ارائه داده‌ایم.

وی با بیان اینکه امروز به روسای سازمان‌های سراسر کشور تأکید کرده تا با حضور مسئولان و رهبران محلی جلسات توجیهی برگزار کنند، افزود: باید به کشاورزان رسانده شود که اجرای الگوی کشت به نفع بازار، قیمت مناسب و جلوگیری از ماندن محصول روی دستشان است؛ در غیر این صورت، نتیجه برعکس خواهد شد.

وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به استفاده از ابزارهای قانونی برای حمایت از اجرای الگوی کشت گفت: برخی امکانات را تنها برای کسانی که در چارچوب الگوی کشت عمل می‌کنند ارائه می‌دهیم. اگر خارج از آن کسی اقدام کرده باشد، نمی‌توانیم این امکانات را بدهیم. حتی خرید محصول یا تأمین نهاده‌ها هم گاهی در این شرایط کارساز نیست.

نوری قزلجه تأکید کرد: باید این باور را در ذهن کشاورزان ایجاد کنیم که الگوی کشت به نفع آن‌ها، منابع تولیدی‌شان، اقتصاد کشاورزی و اقتصاد خانوارشان است. همکاران ما در استان‌ها، شهرستان‌ها و کارشناسان صحنه با تک‌تک کشاورزان صحبت می‌کنند تا این پیام مهم را منتقل کنند.

وی در پایان درباره برنامه کشت فراسرزمینی اظهار کرد: برای سال زراعی پیش رو حدود یک میلیون هکتار کشت فراسرزمینی برنامه‌ریزی کرده‌ایم که ان‌شاءالله پوشش داده می‌شود.