منشور اقتصاد: در سال‌های اخیر تولید قارچ در کشورمان، شرایط خوب و موفقیت‌آمیزی داشته؛ به‌گونه‌ای که طبق آمارهای فائو، سالانه بیش از ۱۱ میلیون تن قارچ در دنیا تولید می‌شود که ایران با تولید حدود ۱۸۰ هزار تن از این محصول، در رتبه هفتم تولیدکنندگان قارچ جهان قرار دارد.

منشور اقتصاد: در سال‌های اخیر تولید قارچ در کشورمان، شرایط خوب و موفقیت‌آمیزی داشته؛ به‌گونه‌ای که طبق آمارهای فائو، سالانه بیش از ۱۱ میلیون تن قارچ در دنیا تولید می‌شود که ایران با تولید حدود ۱۸۰ هزار تن از این محصول، در رتبه هفتم تولیدکنندگان قارچ جهان قرار دارد. فرهنگ سازی نسبتا موفق در رابطه با مصرف قارچ و فواید آن از یک سو و گران شدن قیمت محصولات پروتئینی از جمله گوشت قرمز از سوی دیگر، موجب کسب جایگاه مناسب برای قارچ در سفره ایرانی‌ها شده است. در واقع می توان گفت که حالا قارچ از یک کالای لوکس به یک کالای نرمال تبدیل شده است. در همین حال وجود بازارهای صادراتی مناسب در منطقه هم، مهر تاییدی بر توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری در تولید این محصول به شمار می آید. نامی موحدی مدیرعامل گروه قارچینو از تولیدکنندگان موفق این عرصه است که از سال ۷۰ وارد فیلد پرورش قارچ شده و حالا مدیرعامل گروه قارچینو است. آنچه در ادامه می خوانید ماحصل گفت و گوی ما با این تولیدکننده قارچ است.

چه زمانی و چگونه وارد صنعت پرورش قارچ شدید و تولید خود را از چه میزان آغاز کردید و امروز به چه میزان تولید رسیده‌اید؟
در سال ۷۰ مجموعه قارچ شهریار را در روستای یوسف‌آباد قوام در شهریار که بعدها به تبدیل به شهرستان ملارد شد، پایه‌گذاری کردم و از سال ۷۶ تولید قارچ را با برند پارس شرق در این مجموعه آغاز کردم. ظرفیت اولیه تولید سالانه در این مجموعه، ۱۵۰ تن بود که به تدریج توسعه پیدا کرد و پس از این‌که میزان تولید به 2 هزار تن رسید، واحد صنایع تبدیلی پارس شهریار را هم در کنار این مجموعه تأسیس کردم؛ چرا که معتقدم کشاورزی بدون صنایع تبدیلی، نقاط ضعف بسیاری دارد. در ادامه واحد صنایع تبدیلی با برند قارچینو را در شهرک صنعتی اشتهارد راه اندازی کردم و در سال ۹۰ محصولات این واحد با برند قارچینو وارد بازار شد. در سال ۹۴ هم یک واحد 5 هزار تنی پرورش قارچ را در شهرستان ملارد نزدیک اخترآباد احداث کردم. این سه مجموعه تحت برند قارچینو در حال فعالیت هستند و مجموع ظرفیت تولید آنها به ۷ هزار تن در سال می رسد.

به‌عنوان تولید کننده موفق که طی دو دهه مدارج ترقی و پیشرفت را خیلی سریع پیموده‌اید، مجموعه شما چقدر امکان افزایش سرمایه دارد و چه موانعی برای توسعه صنعت قارچ در کشور ما وجود دارد؟
اگر خیلی کلی بخواهم بگویم، موانع پیش روی ما بیشتر در رابطه با قوانین و مقررات دست و پاگیر و سرمایه در گردش است. در 3 سال اخیر سیاست‌های انقباضی بانک‌ها و سیاست‌های دولت، عموم واحدهای تولیدی را از لحاظ سرمایه در گردش، تحت فشار گذاشته و می‌توانم بگویم اگر سرمایه در گردش ما تأمین می‌شد، می‌توانستیم با ظرفیت کامل کار کنیم. البته کامل نبودن سرمایه در گردش و مشکلات و معضلات اداری موجود، موجب شده که ما با 60 درصد ظرفیت کار کنیم و لذا 40 درصد ظرفیت خالی داریم.

اوایل دهه ۸۰ یکی از دغدغه‌هایی که فعالان این صنعت داشتند، پایین بودن سرانه مصرف قارچ در کشور بود ولی خوشبختانه در دو دهه اخیر پیشرفت بسیار خوبی کرده است. بفرمایید که از چه مقدار مصرف به چه مقدار مصرف در حال حاضر رسیده‌اید و این ۴۰ درصد چگونه باید پر شود و پیشنهاد شما در این رابطه چیست؟
مصرف سرانه از حدود ۵۰ تا ۶۰ گرم در حدود ۱۴ تا ۱۵ سال پیش شروع شد و در حال حاضر مصرف سرانه ما بین یک و دو دهم تا یک و نیم کیلوگرم است. ظرفیت خالی هم که داریم، عمدتاً به‌دلیل فروش نیست بلکه به دلیل کمبود سرمایه در گردش و نقدینگی است؛ به طوری که در سال‌های اخیر اعتبار کمتر کار می‌کند و همه چیز با نقدینگی تهاتر می‌شود. شاید در گذشته برخی از مواد اولیه را به سال می‌خریدیم ولی هم اکنون تمام مواد به صورت نقد و روزانه پرداخت می‌شود و معمولا کمتر واحدی در واحدهای تولیدی وجود دارد که بتواند اینگونه عمل کند و بخشی از ظرفیت خالی ما به دلیل کمبود نقدینگی است که از هیچ جا امکان تامین آن را نداریم.

هنوز در سرانه مصرف قارچ فاصله‌هایی با استانداردهای روز دنیا داریم. برای ارتقای سرانه مصرف قارچ چه پیشنهاداتی دارید؟
مصرف سرانه پیشرفت خوبی داشته است؛ به خصوص در سال‌هایی که کرونا اتفاق افتاد با توجه به اقبالی که به مصرف قارچ ایجاد شد، مصرف سرانه این محصول نسبتا رشد خوبی کرد. در واقع می‌توانم بگویم که قارچ در سبد مصرفی و غذایی مردم جا افتاده است و امروز مردم قارچ را به عنوان یک کالا و غذای زینتی و فانتزی نمی‌شناسند. البته گرانی اقلام پروتئینی به خصوص گوشت قرمز و اطلاع یافتن مردم از خواص آن هم در تمایل تدریجی به مصرف قارچ تاثیر داشته و موجب رشد روزافزون آن شده است؛ به طوری که گاهی اوقات در بازار با کمبود قارچ مواجه می شویم.

اشاره کردید که به‌دلیل کمبود نقدینگی، با 60 درصد ظرفیت کار می‌کنید. آیا بانک‌ها همکاری لازم را برای تأمین نقدینگی دارند؟
ظرف چند سال اخیر کار کردن با بانک‌ها، بسیار انقباضی و سخت شده است و همانطور که مستحضرید به‌تدریج صحبت از بهره‌های ۳۰ درصد به بالا در سیستم بانکی مطرح می‌شود. البته بسیاری از فعالیت‌ها و از جمله بخش کشاورزی نمی‌تواند این ضریب را پوشش دهد و این بخش نمی‌تواند با این بهره‌های بالای بانکی، جوابگو باشد. ما با بهره ۱۴ درصد در بانک شروع کردیم و در حال حاضر صحبت از سود ۳۶ درصد تا ۴۰ درصد مطرح است.

در همه جای دنیا بهره بانکی بین 2 تا 3 درصد است و در کشور ما هم قاعدتاً باید ۴ درصد باشد. نظر شما چیست؟
سرمایه در گردش‌هایی که قبلا با ۱۳ تا ۱۴ درصد و حتی با ۱۲ درصد سود و گاهی در سیستم‌های ترجیحی به میزان کمتری دریافت می کردیم، بسیار کم شده است. البته در آمار و ارقام و بودجه به این‌ها اشاره می‌شود ولی در عمل بسیار کم می‌توان از این سیستم استفاده کرد. بهره ۳۰ تا ۴۰ درصدی را هم هیچ فعالیت کشاورزی نمی تواند جوابگو باشد و بنابراین مجبوریم کمی فعالیت را آرام‌تر انجام دهیم.

یعنی در سال جهش تولید و مشارکت مردمی، اگر اراده‌ای برای نیل به این هدف در بین دولتمردان وجود دارد باید مهمترین مانع صنعت پرورش قارچ در کشورمان که تأمین نقدینگی است، برداشته شود؟
پرورش قارچ صنعتی است که سرمایه در گردش نسبتا زیادی می‌خواهد، زیرا باید مواد اولیه آن را به‌طور یکجا خریداری کرد. در حوزه فروش هم کماکان، تمام فروش قارچ نقدی نیست و کماکان بخشی از آن اعتباری است. از آنجا که ما در صنایع تبدیلی قارچ هم فعال هستیم، باید بگویم که حتی صنعت تبدیلی، نقدینگی بیشتری را می‌طلبد و بنابراین این روزها کمبود نقدینگی در تولید قارچ موضوع مهمی است.

تقریبا یک دهه پیش بود که بحث راه‌اندازی بورس قارچ مطرح شد؛ این موضوع به کجا رسیده و علت نافرجامی آن را چه می دانید؟
در حال حاضر بورس قارچ جنب فرودگاه مهرآباد، فعال است اما با آنچه که هدف اولیه بود، خیلی متفاوت است. علت‌های بسیاری برای آن مطرح است ولی شاید جنس محصول تا حدودی تاثیر داشت. قارچ، محصولی است که باید صبح روز بعد از برداشت، فروخته شود و محصولی نیست که بتوانیم آن را انبار کنیم و نگه داریم و این باعث شد که در بورس سوء استفاده زیادی از آن شود و خریداران و سیستم‌های پخش سوء‌استفاده بسیاری ‌کنند و از همین رو صنعت تبدیلی کنار قارچ تازه قرار گرفت اما متأسفانه در صنعت تبدیلی هم به نوعی با گرفتاری‌های دیگری مواجه هستیم. البته فعالیت‌های دیگری هم شروع شده است که یک بورس به صورت واقعی و یک بازار واقعی قارچ احداث شود و شاید آن سرانجامی که در ابتدا قرار بوده بورس قارچ داشته باشد را بتوانیم محقق کنیم.